Bipolar Bozukluğa neler neden olur?
Üzüntülü bir yaşam, ailevi sorunlar, travmalar, ekonomik sebepler bipolar bozukluğa neden olur mu?
Bipolar bozukluğun genetik kökenli, biyokimyasal bir bozukluk olduğunu belirtmiştik. Böyle bir yatkınlığı olmayan bireyde, stresli yaşam olaylarının bipolar bozukluğu tek başına ortaya çıkarması güç görünürken, genetik yatkınlığı olan kişilerde hastalık dönemlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.
Bipolar bozukluk kalıtsal mıdır?
Kalıtım Bipolar bozukluğun nedenleri arasında en başta gelir. Bipolar kişilerin ailelerinde bipolar bozukluk oranı oldukça yüksektir. Bipolar kişilerin birinci derece akrabalarında (anne, baba, kardeş ya da çocukları) bipolar bozukluk çıkma riski, genel topluma göre ortalama 10 kat daha fazladır. Tek uçlu depresyonu olan kişilerde aynı tanının birinci derece yakınlarında görülme riski ise 3.5 kat gibi daha orta düzeydedir (Merikangas ve Low, 2004).
İkiz kardeş çalışmaları bipolar bozukluğun genetik geçişini daha net biçimde ortaya koymuştur. Genetik olarak birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinin birinde bipolar bozukluk varsa diğer ikiz kardeşte eş hastalanma oranı %45-70 orandadır ve bu bilgi bipolar bozukluğun genetik geçişinin oldukça yüksek olduğunu gösterir (Yatham ve Maj 2010). Fakat yüksek olmasına rağmen, eş hastalanma oranının %100 olmaması genetik geçiş dışında başka etkenlerin de (çevresel, alkol madde kullanımı, kişilik gibi) bipolar bozukluğa neden olabileceğini düşündürür.
Bipolar kişilerin yine birinci derece akrabalarında, tek uçlu depresyon riski de genel topluma göre 2-3 kat artmıştır. Bipolar kişilerin birinci derece yakınlarında herhangi bir duygudurum bozukluğu (majör depresyon, distimi, bipolar bozukluk, siklotimi) görülme oranı ise %20’dir. Yani bir bipolar kişinin beş yakınından biri duygudurum bozukluğu hastasıdır. Bu sayılar araştırma sonuçlarının verdiği ortalamalardır, bazı bipolar kişilerde ailesel geçiş ve bozukluk çok daha fazla, bazılarında daha azdır.
Bipolar bozukluğun sebepleri arasında genetik etkinin büyüklüğü %65-80 iken, tek uçlu depresyonda bu oran %40-50 arasındadır (Berrettini 2002; Yatham ve Maj 2010).
Genetik yatkınlığın varlığı net olmasına rağmen, genetik çalışmalar bipolar bozukluğun genetik nedeninin tam olarak ne olduğunu ortaya koyamamıştır. Çünkü tek bir gen açıklamaya yeterli olmamıştır ve çok sayıda hetorejen şüpheli alleller saptanmış ve bunlar birbiri ve çevre ile karmaşık biçimde etkileşim içindedir.